NEDEN ASFALT

 

 

 

Ülkemizde devlet ve il yollarımız ile otoyollarımızın tamamı asfalt ile yapılmakta olup, ortalama yılda 10 milyon ton bitümlü sıcak karışım kullanılmaktadır. İstatistikler göstermektedir ki trafik yüklerini tabana dağıtan, deformasyonlara karşı dirençli esnek üstyapı inşaatında kullanılan asfalt tabakaları, gelecekte de yol yapımının vazgeçilmez bir malzemesi olmayı sürdürecektir.

 

Yol kullanıcıları olarak sürücüler, düzgün konforlu, kayma direnci yüksek, hızlı erişimi sağlayan, ulaşım maliyetini düşüren, işaretlemesiyle görünür ve gürültü seviyesi düşük yollar talep ederken, yolu yaptıranlar, dayanıklı, minimum bakım gerektiren, kalıcı deformasyona dirençli, aşınma direnci yükse, hizmet ömrü uzun yolları hedeflemektedir.

 

Geliştirilen özellikleri ve yeni tipleri ile belirtilen her türlü ihtiyaca cevap verebilecek niteliklere sahip olan asfaltın kullanımının sağladığı avantajları şöyle özetleyebiliriz:

 

• Hızlı ve kolay inşaat olanağı: Asfalt kaplamalar, beton kaplamalar gibi kür gerektirmediğinden tabaka inşaatı hızla tamamlanarak, birkaç saat içinde trafiğe açılabilmektedir. Hızlı yapım tekniğinden dolayı alt tabakaların hemen kaplanabilmesi mümkün olmakta ve bu tabakaların açık hava şartlarına maruz kalarak taşıma gücünü kaybetmesi ihtimalini ortadan kaldırmaktadır. Ayrıca alternatifi olmayan yollarda ve şehir içi uygulamalarında trafik sıkışıklığına neden olmadan güvenli, hızlı bir şekilde ve hatta gerekirse gece çalışılarak, yolun trafiğe açılmasına olanak sağlamaktadır.
• Daha ince tabakaların yeterli olması: Asfalt üstyapıların esneklik özelliğinden dolayı trafik yüklerini tabana yayması ve asfalt karışımların yüksek dayanıma sahip olması nedeniyle asfalt kaplamalar, beton gibi rijit kaplamalara göre özellikle düşük trafik şartlarında daha ince uygulanabilir. Bugün asfaltın geliştirilen performans özellikleri ile yüksek trafikli yollarda bile 1–3 cm kalınlığında süper ince asfalt kaplamaların yüzey tabakası olarak yapımı söz konusudur.
• Daha sağlam üstyapı oluşturması: Asfaltın tabakalarda suyun üstyapıya girişi engellendiğinden üstyapı tabanının dondan etkilenmesi önlenerek, daha yüksek bir üstyapı dayanımı sağlanır. Asfalt üstyapılar, elastik ve kalıcı deformasyonlara karşı daha dayanıklı olduğundan uzun vadeli performansları daha yüksektir.

 

Beton kaplamaların en önemli sorunları, çimentonun suyla reaksiyonu sonucu oluşan büzülme çatlakları ile ısı değişimlerine ve aşırı yüklemelere karşı yüksek hassasiyeti nedeniyle ortaya çıkan şiddetli bozulmalardır. Ayrıca beton kaplamalar, tabandaki oturma ve şişmelerden asfalt üstyapıya göre daha çok etkilenirler.

 

• Az bakım gereksinimi: İyi dizayn edilmiş ve kaliteli yapılmış asfalt yollar minimum bakım gerektirir. Sadece düzenli rutin bakımla asfalt üstyapıların ilk performansı uzun yıllar korunabilmektedir. Asfalt kaplamanın bakım maliyeti düşüktür. Bozuk kesim hızla ve kolayca lokal olarak onarılabilir. Zamanla güçlendirilmesi gerektiğinden asfalt kaplamalara 4–5 cm’lik tabaka ilavesi yeterli olabilmektedir. Beton yolların rutin bakımı asfalt kaplamaların bakımı ile kıyaslandığında, daha fazla zaman, para ve işgücü gerektiren komplike bir işlemdir. Bozulmaların şiddetine ve yoğunluğuna bağlı olarak çok kere bakım işlemi bir nevi yeniden yapım işlemine dönüşebilmektedir.
• Konforlu ve güvenli yüzey özelliği: Asfalt daha düzgün bir yüzey oluşturur ve daha iyi sürüş konforu sağlar. Asfalt yollarda aracın içinde ve dışında gürültü seviyesi daha düşüktür ve trafik akışı süreklidir. Asfalt kaplamalar, beton kaplamaların aksine düzgün ve derzsiz sürekli bir yüzey oluşturur. Derz gerektirmeksizin istenilen yüzey düzgünlüğü ve eğim verilebilir. Asfalt kaplamalarda yüzey kayma direnci, karışım dizaynı ayarlanarak optimum seviyede sağlanabilirken, beton karışımlarda yüzeyin özel olarak pürüzlendirilmesi ek işlemini de gerektirir. Asfalt kaplama üzerinde yol işaretleri çok iyi görülür. Yol çizgi boyasının ve diğer tip işaret malzemelerinin uygulanabilmesi ve kalıcı olmasını sağlamasının yanı sıra, kritik hat ve bölgelerin işaretlenmesinde oluşturduğu zıt renk ile hattı veya bölgeyi belirgin hale getirir. Son yıllarda geliştirilen renkli asfalt uygulaması ise şehir içinde estetik görünüşlü alanların inşasına imkân sağlamaktadır. Asfalt koyu rengi nedeniyle ısıyı çektiği ve kolay buharlaşma sağladığı için, asfalt kaplamalarda buz çabuk erimekte ve yüzey suyu hızla kurumaktadır. Asfalt, beton gibi reaktif bir malzeme değildir. Asit ve sülfatlara dirençli olduğundan korozyona neden olmaz, diğer malzemelerle reaksiyona girmez ve buz çözücü kimyasallar asfalta zarar vermez. Sathi kaplama uygulamaları hariç asfalt kaplamalı yollardaki gürültü seviyesi beton kaplamalı yollara göre oldukça düşüktür.
• Yeniden kullanılabilirliği: Çimentonun aksine bitüm, bağlayıcı özelliğini kaybetmediğinden, asfalt karışımlardaki bitüm ve agreganın tamamı yeniden kullanılabilir yani, asfalt kaplamalar %100 geri dönüştürülebilen doğal malzeme karışımlarıdır. Buna karşın beton kaplamaların kullanım ömrü sonunda sadece agrega üretilecek bir kaynak olarak değeri vardır. Asfalt kaplamalarda bağlayıcı olarak kullanılan bitüm, esas amacı petro-kimya ürünleri eldesi olan ham petrol rafinasyonunda artık olarak kalan bir malzeme olup, bu malzemenin asfalt kaplamalarda değerlendirilmesi rafinasyonu daha ekonomik kılmakta hem de çevreye katkı sağlamaktadır.
• Aşamalı inşaata uygunluğu: Asfalt kaplamalar aşamalı olarak yapılabildiğinden ihtiyaca göre kalınlaştırılabilir ve genişletilebilir. İlave edilen her tabaka üstyapının yük taşıma kapasitesini artırır. Asfalt üstyapılar başlangıçta kaynak yetersizliği nedeniyle daha kısa ömürle dizayn edilebilmekte ve daha sonar gereksinimlere bağlı olarak asfalt tabakalarıyla takviye edilerek, ömrü uzatılabilmektedir. Yol yatırımlarına ayrılan payın çok kısıtlı olduğu ülkemizde karayollarının %79’u (49.843 km) hiçbir taşıma gücü olmayan altyapıyı koruyucu amaçlı bitümlü satıh kaplaması ile kaplı olup, bu yolların kaynak ayrıldığında aşamalı olarak sıcak karışım asfalt tabakaları ile kaplanması beklenmektedir. İlk maliyetinin yüksekliği ve aşamalı inşaatı uygun olmaması nedeniyle beton yollar, Türkiye’nin mevcut ekonomik şartlarında ihtiyaçlara cevap verecek bir yol tipi değildir.
• Yapım ve bakım maliyeti: Asfalt kaplamaların seçiminde en büyük neden bu tür kaplamaların yapısından ve özünden kaynaklanan düşük maliyettir. Asfalt kaplamaların yeniden kullanılabilir olması, çevresel olarak yarattığı olumlu etkinin yanı sıra maliyeti düşüren diğer önemli bir etkendir. Betonla mukayese edildiğinde ilk yatırım maliyeti en ucuz kaplama tipidir. Kullanım ömrü boyunca bakım, onarım ve işletme maliyetleri de dikkate alındığında yol otoritelerinin büyük bir çoğunluğu, yüksek performanslı asfalt üstyapıların uzun vadede de en ucuz kaplama tipi olduğunu belirtmektedir.

 

 

 

            Otoyoldan bisiklet yoluna kadar her tip yol için, çeşitli asfalt çözümleri mevcuttur.

 

Ağır trafikli otoyoldan, bisiklet yoluna kadar her türlü yol şartlarına uygun bir asfalt üstyapı dizaynı ve çeşitli asfalt malzemeleri mevcuttur. Bakım gerektirdiğinde de onarımı basitçe hızlı bir şekilde yapılabilir.

 

Dizayn olarak, 20 yıllık bir ömürle projelendirilen ömrü sonunda kalıcı bir değere sahip olan asfalt üstyapılar, bakım onarım ve takviye işlemleri ile gerçekte sonsuza kadar kullanılabilecek bir üstyapı tipidir. 21. yüzyılda, hızla artan trafik hacmi ve yükleri karşısında dünya asfalt endüstrisi 50–100 yıl kullanılabilecek kalıcı asfalt üstyapıları hedeflemiştir. Bu amaçla özellikle ABD’de 20 yıllık periyotlarla yüzey kaplaması yenilenerek, 50 yıldan daha uzun süre hizmet verecek tamamı asfalt tabakalardan oluşan kalıcı üstyapıların kullanımının yaygınlaştırılmasına çalışılmaktadır. Bu tip üstyapıların bakımı, kalıcı bir yapı olan binanın zamanla boyanması veya çatısının aktarılması gibi bir işlem olacak ve hala sağlam ve fonksiyonundan bir şey kaybetmeyen asfalt üstyapı yıllarca çocuklarımızın çocuklarına hizmet verebilecektir.